ASML łamało nieformalną umowę dotyczącą eksportu do Chin?
W książce pt.: „Najważniejsza maszyna na świecie” autorstwa dwóch byłych dziennikarzy Bloomberga opisało, że ASML w 2023 r. sprzedała Chinom więcej maszyn litograficznych, niż dopuszczała nieformalna umowa zawarta między Waszyngtonem a Hagą. Firma zaprzecza tym ustaleniom.
Holenderski dziennik “Het Financiele Dagblad” opisał ustalenia książki „De belangrijkste machine ter wereld” („Najważniejsza maszyna na świecie”), której autorami są dwaj byli dziennikarze Bloomberga, Diederik Baazil i Cagan Koc. Według ich relacji ASML miała przekroczyć limity eksportu sprzętu litograficznego do Chin, uzgodnione niejawnie między rządami USA i Holandii na początku 2023 roku.
Jak opisali to Baazil i Koc Zgodnie z opisem autorów oba państwa zgodziły się na wprowadzenie ograniczeń, które miały utrudnić Chinom rozwój najbardziej zaawansowanych technologii półprzewodnikowych, mogących mieć zastosowania wojskowe. Do czasu wejścia pełnych restrykcji obowiązywał nieformalny „herenakkoord” – mechanizm pozwalający na wysyłkę niewielkiej liczby wcześniej zakontraktowanych urządzeń i zakazujący nowych zamówień.
Książka wskazuje, że ASML wysłała do Chin znacznie więcej maszyn, niż przewidywało porozumienie. Według relacji autorów, informacje o nadwyżkowej sprzedaży wywołały reakcję Waszyngtonu. Ówczesna sekretarz handlu USA Gina Raimondo miała naciskać na szefa ASML Petera Wenninka. Interwencję miał podjąć również premier Holandii Mark Rutte, który ostrzegał przed utratą zaufania ze strony USA.
Baazil i Koc opisują także późniejszą presję amerykańskiej administracji, dotyczącą ograniczenia serwisowania urządzeń pracujących już w chińskich fabrykach. Według książki Wennink argumentował, że zbyt daleko idące restrykcje przyspieszą jedynie rozwój lokalnych technologii w Chinach.
Autorzy sugerują również, że w jednym z wątków miała pojawić się propozycja, by inżynierowie ASML pracujący w Chinach mogli służyć USA jako źródło informacji o tamtejszych zakładach produkcyjnych. Według opisu w książce miało to zostać odrzucone przez doradcę ds. bezpieczeństwa narodowego Jake’a Sullivana.
Firma ASML stanowczo zaprzecza ustaleniom opisanym w publikacji. Jej rzecznik oświadczył, że przedstawione propozycje nigdy nie padły, a opis wydarzeń jest nieprawidłowy. ASML podkreśliła też, że kierownictwo spółki nie uczestniczyło w pracach nad książką i nie miało wpływu na jej treść.
