AI po europejsku: współpraca z USA czy technologiczna niezależność?

W materiale “Czy Europa zbuduje AI po europejsku, czy na amerykańskich zasadach?”  Monika Trojanowska i Basia Jagoda z Linkleaders, agencji Public Relations i Employer Branding, o komentarz odnośnie obydwu dokumentów poprosiły Piotra Kowalskiego z Polskiego Stowarzyszenia Data Center (PLDCA), zrzeszającego właścicieli i operatorów największych polskich centrów danych i firmy z branżowego łańcucha wartości. Członkowie PLDCA działają wspólnie na rzecz rozwoju sektora data center oraz tworzenia nowoczesnej i bezpiecznej infrastruktury cyfrowej. Przyjrzyjmy się zatem kwestiom podnoszonym w materiale.

OpenAI, w swoim EU Economic Blueprint, proponuje Europie strategiczne partnerstwo. W dokumencie podkreśla cztery filary rozwoju AI:

1. Inwestycje w infrastrukturę technologiczną: Rozbudowa mocy obliczeniowych i infrastruktury cyfrowej, aby Europa mogła konkurować globalnie w dziedzinie AI.
2. Rozwój talentów i edukacji: Wspieranie programów edukacyjnych i szkoleń, które przygotują obywateli do pracy w gospodarce opartej na AI.
3. Uproszczenie regulacji: Dostosowanie ram prawnych w celu ułatwienia innowacji i szybszego wdrażania technologii AI.
4. Wzmocnienie suwerenności technologicznej: Zapewnienie, że Europa rozwija i wdraża technologie AI na własnych warunkach, zgodnie z własnymi wartościami i priorytetami.

Jednocześnie OpenAI oferuje wsparcie technologiczne, ale oczekuje od Unii przyjaznych warunków regulacyjnych i otwartego rynku danych. Propozycja ta może być odczytywana jako szansa na szybki rozwój europejskiej AI, ale także jako potencjalna droga do uzależnienia się od amerykańskich modeli i dostawców.

“Zaprezentowany przez OpenAI EU Economic Blueprint to dokument strategiczny, ale też komunikat polityczny – OpenAI oferuje Europie wsparcie w budowie demokratycznej AI, jednocześnie sygnalizując konkretne oczekiwania względem regulacji, infrastruktury i dostępu do danych”, komentuje Piotr Kowalski.

Z kolei Komisja Europejska, ogłaszając AI Continent Action Plan, stawia na rozwój niezależnych zasobów cyfrowych i unijną autonomię technologiczną. Plan obejmuje pięć filarów: 

1. Inwestycje w infrastrukturę AI

• Gigafabryki AI: budowa 3–5 dużych centrów danych, wpierających rozwój AI między innymi w zakresie opieki zdrowotnej, robotyki i nauki, wyposażonych w ponad 100 000 zaawansowanych procesorów AI.
• Fabryki AI: Do Uruchomienie 13 fabryk AI w 17 krajach UE, oferowujących otwarty dostęp do zasobów obliczeniowych, danych oraz przestrzeni do współpracy.

2. Rozwój ekosystemu danych

• Strategia Unii Danych: Celem jest poprawa dostępności i zarządzania danymi w różnych sektorach oraz uproszczenie regulacji, z naciskiem na bezpieczne udostępnianie danych, redukcję obciążeń administracyjnych i ochronę praw autorskich i informacji wrażliwych.
• Laboratoria danych: Konsolidujące dane z różnych sektorów, oczyszczające je i wzbogacające zbiory danych. Laboratoria mają oferować narzędzia do interoperacyjności.

3. Wspieranie adopcji AI w sektorach strategicznych

• Strategia „Apply AI”: Promująca wykorzystanie AI w kluczowych sektorach, takich jak przemysł, energia, zdrowie, rolnictwo, obronność i przemysły kreatywne.
• GenAI4EU: Inicjatywa wspierająca badania i rozwój w zakresie generatywnej AI w dziedzinach takich jak produkcja, opieka zdrowotna czy cyberbezpieczeństwo.

4. Rozwój kompetencji i talentów w dziedzinie AI

• Edukacja i szkolenia: Zwiększenie liczby programów licencjackich, magisterskich i doktoranckich w kluczowych technologiach, w tym AI.
• Przyciąganie talentów: Zachęcanie europejskich specjalistów AI do pozostania lub powrotu do Europy oraz przyciąganie wykwalifikowanych specjalistów z krajów spoza UE .

5. Uproszczenie regulacji i wsparcie dla startupów

• AI Act Service Desk: Uruchomienie punktu wsparcia dla przedsiębiorstw w zakresie zgodności z regulacjami AI.
• Dostosowanie regulacji: Komisja Europejska prowadzi konsultacje w celu zmniejszenia obciążeń regulacyjnych dla startupów.

Celem AI Continent Action Plan jest zatem zmniejszenie dystansu do liderów technologicznych – USA i Chin – bez porzucania europejskich wartości, takich jak przejrzystość i ochrona danych obywateli.

Jak czytamy w materiale, obydwa dokumenty zgodnie podkreślają kluczowe znaczenie infrastruktury: dostępu do energii, chipów, centrów danych i mocy obliczeniowej. Kowalski zauważa, że “bez nowoczesnych centrów danych, dużych klastrów GPU i bezpiecznych lokalizacji do przetwarzania danych, Europa nie będzie w stanie trenować własnych modeli ani skalować innowacji”. W tej dziedzinie UE ma jeszcze wiele do nadrobienia, choć pojawiają się już pierwsze kroki, jak polski projekt AI Factory przy PCSS czy program EuroHPC.

“W dokumencie OpenAI widać próbę zdefiniowania wspólnej ścieżki rozwoju sztucznej inteligencji w duchu europejskich wartości, ale też wyraźne wezwanie do stworzenia sprzyjających warunków dla globalnych liderów technologicznych. EU Economic Blueprint można odczytywać jako zachętę do współtworzenia AI, ale w oparciu o amerykańskie technologie i modele. Z jednej strony to gotowość do współpracy nad rozwiązaniami zgodnymi z europejskimi standardami, z drugiej – oczekiwanie na konkretne działania UE w obszarze infrastruktury cyfrowej, otwartości danych i przewidywalnych regulacji”, komentuje ekspert.

Kluczowe pytanie brzmi: czy Europa powinna budować AI we współpracy z amerykańskimi gigantami, czy stawiać na pełną niezależność? Choć OpenAI deklaruje wsparcie „AI dla Europy, w Europie i przez Europę”, nie przewiduje w pełni europejskich rozwiązań. To rodzi wątpliwości co do realnej suwerenności cyfrowej. Komisja Europejska natomiast podkreśla potrzebę kontroli nad danymi i infrastrukturą, promując otwarte modele i transparentność.

Ostatecznie, jak zauważa Kowalski, nie chodzi o wybór między współpracą a izolacją, lecz o zapewnienie Europie realnego wpływu na rozwój technologii AI. Przyszłość europejskiej sztucznej inteligencji prawdopodobnie będzie wynikiem współistnienia różnych modeli – publicznych, komercyjnych i hybrydowych.

“Nie chodzi o to, by wybierać między współpracą a samodzielnością. Kluczowe jest, by Europa miała dostęp do technologii – i możliwość jej współtworzenia, a nie tylko wykorzystywania”, podsumowuje Kowalski.