NCBJ podsumowuje inwestycje

Projekt „Wzmocnienie potencjału innowacyjnego ośrodka w Świerku w zakresie rozwoju technologii wykorzystujących promieniowanie jonizujące” (tzw. „4LABy”) dobiega końca. Naukowcy podsumowali efekty prowadzonych przez pięć lat prac. W ramach przedsięwzięcia, wartego niemal 40 mln PLN, w NCBJ wybudowano nowoczesne pomieszczenia laboratoryjne i wyremontowano dotychczasowe. Zakupiono także specjalistyczną aparaturę badawczą i pomiarową. Inwestycja pozwoli naukowcom i inżynierom z Polski i Europy prowadzić najwyższej jakości prace badawcze i wdrożeniowe w tak przyszłościowych obszarach wiedzy jak fizyka plazmy, plazmowe techniki inżynierii materiałowej, badania radiograficzne czy medyczne akceleratory cząstek.

- Projekt 4LBY jest kluczowym elementem zmian jakie wprowadziliśmy w ostatnim czasie w Świerku. Finansowanie tego największego instytutu badawczego przez szereg lat pozostawiało wiele do życzenia. Dzięki naszym intensywnym działaniom połączonym z pozyskanymi funduszami Unii Europejskiej to się zmienia – podkreśla prof. dr hab. Grzegorz Wrochna, dyrektor NCBJ – Modernizujemy ośrodek. Powstają nowe urządzenia i nowe laboratoria. Ale infrastruktura to nie wszystko. Ciągle inwestujemy w rozwój kadr i zwiększanie możliwości pracy naukowej dla młodych osób wchodzących w ten fascynujący świat. Dziś NCBJ jest liczącym się ośrodkiem naukowym na świecie i kluczowym w Europie Środkowo-Wschodniej. Jestem przekonany, że będziemy kontynuować nasze starania aby nie tylko zwiększać znaczenie polskiej nauki ale również przedstawiać rozwiązania mające niebagatelny wpływ na nasze codzienne życie.

Największą inwestycją projektu 4LABy jest Laboratorium Struktur Akceleracyjnych. Wzniesiony od podstaw, kosztem niemal 8 mln PLN, budynek jest miejscem, w którym ponad 50 specjalistów będzie już wkrótce projektować, konstruować i testować układy elektroniczne i mechaniczne oraz systemy sterowania nowoczesnych akceleratorów do zastosowań medycznych. Dwa nowe, potężne bunkry, w których będą prowadzone innowacyjne prace badawcze, m.in. nad akceleratorami medycznymi niezbędnymi dla medycyny nuklearnej, mają ściany o grubości dochodzącej do trzech metrów. Można tu bezpiecznie pracować z urządzeniami wytwarzającymi wiązki elektronów o energiach dochodzących nawet do 20 megaelektronowoltów. Ponad 1400 metrów kwadratowych powierzchni Laboratorium Struktur Akceleracyjnych zajmą m.in. stanowiska do badań mikrofalowych, obróbki próżniowej, lutowania w próżni czy kontroli szczelności. Część pomieszczeń używanych podczas precyzyjnego strojenia wnęk rezonansowych i montażu sekcji przyspieszających akceleratorów ma ograniczony dostęp i podwyższoną czystość. Tu dobiegają końca prace m.in. nad kompleksowym systemem do radioterapii śródoperacyjnej, przeznaczonym do napromieniania w trakcie zabiegu chirurgicznego loży po usuniętym nowotworze piersi. Projekt 4LABy otworzył przed Laboratorium Wiązek Jonowo-Plazmowych możliwość badania cząstek naładowanych przyspieszanych w gorącej plazmie. Ten kierunek rozwoju technik akceleracyjnych, uznawany za bardzo obiecujący, nie mógłby być rozwijany w ośrodku w Świerku bez nowoczesnego wysokoprądowego implantatora impulsowego. Zmodernizowane działo jonowo-plazmowe w pełni współpracuje z nową komorą próżniową. Takie połączenie technik pozwala wykonywać zaawansowaną obróbkę powierzchni materiałów: wprowadzać domieszki w ich warstwy powierzchniowe, a następnie, bez ryzyka zanieczyszczenia próbek, wygrzewać je wiązką elektronów. Modyfikowanie powierzchni materiałów za pomocą dział plazmowych i jonowych należy obecnie do najnowocześniejszych i najbardziej uniwersalnych metod inżynierii materiałowej. Za pomocą plazmy naukowcy z ośrodka w Świerku mogą wytwarzać np. wysokotemperaturowe warstwy nadprzewodzące bądź półprzewodniki z domieszkami manganu, krzemu, germanu, a także tlenku cynku. Materiały z tej ostatniej grupy mają kluczowe znaczenie dla rozwoju spintroniki, dziedziny, która w przyszłości prawdopodobnie zastąpi elektronikę. W ramach projektu powstało także Mobilne Laboratorium Pomiarów Środowiskowych. Skonstruowany i wyposażony nakładem ok. 2 mln PLN pojazd badawczy jest wyjątkowy w skali kraju. Przemyślana konstrukcja umożliwia transport precyzyjnego sprzętu do monitorowania jakości powietrza atmosferycznego w niemal dowolne miejsce. Integralną częścią pojazdu jest nowoczesna stacja meteorologiczna z 10-metrowym, rozkładanym teleskopowo masztem i ultradźwiękowym czujnikiem wiatru. Wnętrze Mobilnego Laboratorium wypełniają analizatory zdolne samodzielnie i ciągle monitorować stężenia tlenków azotu (NO/NO2/NOx), tlenku węgla CO i ozonu O3. Specjalnością stacji są jednak zautomatyzowane pomiary pyłu zawieszonego w powietrzu, w tym najbardziej szkodliwych dla zdrowia ultradrobnych cząstek, kilkaset razy mniejszych od średnicy ludzkiego włosa. Aparatura jest w stanie mierzyć stężenia i masy takich drobin. Zebrane próbki można poddać dalszej analizie na zawartość metali ciężkich. W ramach projektu 4LABy Laboratorium Radiograficzne sfinalizowało budowę mobilnego akceleratora liniowego, przyspieszającego elektrony w bezpiecznym dla otoczenia zakresie energetycznym od 4 do 6 megaelektronowoltów. Z kolei prawie 2 mln PLN przeznaczono na modernizację sieci informatycznej. Projekt „Wzmocnienie potencjału innowacyjnego Ośrodka w Świerku w zakresie rozwoju technologii wykorzystujących promieniowanie jonizujące” jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007-2013. [i]--- Źródło: © NCBJ[/i]